Teofilakt Simokatta. Historia powszechna

Autor: Anna Kotłowska, Łukasz Różycki 

• Szczegółowe informacje
• Informacje dot. wydania

• Wydawnictwo: Instytut Historii Uniwersytet im. A. Mickiewicza
  Seria wydawnicza: Rhomaioi
  Data wydania: 2016
  ISBN: 978-83-232-3157-8
  
• Wydanie: papierowe
  Oprawa: twarda
  Liczba stron: 500

Teofilakt Simokatta „Historia powszechna”, to najważniejsze greckojęzyczne źródło do dziejów końca VI wieku. Praca ta ma szczególne znaczenie dla badań historycznych i archeologicznych w kontekście pojawienia się Słowian na Bałkanach, ich relacji z cesarstwem rzymskim oraz nomadycznymi Awarami. To Teofilakt Simokatta, jako jeden z pierwszych uczonych rzymskich, zanotował imiona słowiańskie, do tej pory będące przedmiotem żywej dyskusji naukowej. Drugim ważnym przedmiotem narracji, jest szczegółowy opis długotrwałego konfliktu rzymsko-perskiego na granicy wschodniej, którego konsekwencje wykroczyły daleko poza własną epokę i są odczuwalne po dziś dzień.

Przedstawiona praca jest nie tylko pierwszym pełnym tłumaczeniem na język polski tego niezwykle ważnego źródła, ale dzięki obszernemu komentarzowi naukowemu i bibliografii, stanowi wyczerpujące kompendium do dziejów ostatniego dwudziestolecia VI wieku z opisu wydawcy

Teofilakt Simokatta jest autorem, którego dzieło pozwala przyjrzeć się z bliska ostatnim latom panowania dynastii justyniańskiej w Cesarstwie Bizantyjskim. Być może urodził się w latach siedemdziesiątych V wieku. Aluzje, które znajdziemy w jego dziele pozwalają stwierdzić, że najprawdopodobniej zmarł on po śmierci szacha Chosroesa II w 628 roku. Nie wydaje się prawdopodobne aby dożył on pierwszych najazdów arabskich. Być może pochodził z Egiptu i być może pełnił tam jakieś wysokie funkcje. Wiemy natomiast na pewno, że napisał on kontynuację historii powszechnej Menandra Protectora. Narracja Teofilakta w ośmiu księgach zaczyna się od wstąpienia na tron Maurycjusza w 582 i kończy na wydarzeniach, które nastąpiły tuż po straceniu tego władcy w 602 roku. Jest to główne źródło wiedzy o panowaniu cesarza Maurycjusza, a także o walkach między Bizantyjczykami a Słowianami na Bałkanach, które miały miejsce za panowania tego cesarza. Teofilakt Simokatta nie był niestety tak bystrym obserwatorem jak Procopius z Cezarei, ale jego dzieło i tak jest pierwszorzędne dla poznania losów państwa bizantyjskiego w końcu VI wieku.

Niedawno polski czytelnik uzyskał przekład Teofilakta Simokatty na język polski. Został on przygotowany przez poznańskich filologów Annę Kotłowską i Łukasza Różyckiego. Przekład oraz tekst grecki poprzedzony został krótkim wstępem. Znajdziemy tu także apendyks poświęcony roli i miejscu mów w dziele Teofilakta Simokatty, oraz Bitwie pod Solachon w roku 586 w świetle dzieł Teofilakta Simokatty i Teofanesa Wyznawcy. W dziele odnajdujemy też krótki komentarz, który ułatwia lekturę oryginalnego dzieła Teofilakta Simokkaty.

Ksiązka ta została opublikowana w ramach poznańskiej serii „Rhomaioi. Źródła do historii Bizancjum”. Serię tę wydaje Instytut Historii UAM pod redakcją K. Ilskiego i A. Kotłowskiej. Każdy numer jest pracą dwujęzyczną, obejmuje wydanie dzieła w języku greckim lub łacinie z polskim przekładem, a także opatrzony jest komentarzem. Do tej pory ukazało się 8 tomów: Mowa na śmierć Walentyniana św. Ambrożego, Mowa na śmierć Teodozjusza św. Ambrożego, Księga eparcha, Sympozjon albo Kronia Juliana, Żywot świętej Theoktiste z Lesbos Nicetasa Magistra, De raptu Proserpinae Klaudiana, Dzieje Egiptu i inne pisma Manethona z Sebennyto. Jak widać dzięki tej serii polski czytelnik, który nie zna greki może poznać dogłębnie źródła dla okresu późnego cesarstwa rzymskiego i Bizancjum.

W mojej opinii tłumaczenie to mogłoby mieć bardziej szczegółowy komentarz, ale z całą pewnością należy polecić je czytelnikowi, który interesuje się historią państwa rzymskiego/bizantyjskiego. Należy także trzymać kciuki, aby seria dalej prężnie się rozwijała.